Nafarroako Gobernuko lehendakari Maria Chiviteren ordu eta erdiko hitzaldia aztertzeko 30 minutuko geldialdiaren ondoren, talde parlamentarioen eledunen txanda izan da. Handienetik txikienera, lehenik oposizioko alderdiak, Navarra Suma eta EH Bildu, eta gero Gobernua babesten dutenak, PSN, Geroa Bai, Podemos-Ahal Dugu eta, azkenik, I-E.

 

Arratsaldean (16:30) María Chivitek eledun guztiei batera erantzungo die, denbora mugarik gabe, eta horiek beste hamar minutu izango dituzte erantzuteko, presidenteak eztabaida behin betiko itxi aurretik, berriz ere denbora mugarik gabe.

 

Ondoren, 15 minutuko epea irekiko da talde parlamentario bakoitzak ebazpen-proposamenak aurkez ditzan, talde bakoitzak gehienez bost aurkez ditzake. Proposamenak ostiral honetan eztabaidatu eta bozkatuko dira, 09:15etik aurrera.

 

Navarra Sumak irteerako atean ikusten ditu Chivite eta bere Gobernua

 

Javier Esparzak (Navarra Suma) ireki du eledunen txanda, eta Maria Chiviteri aurpegiratu dio "aurkitutakoa baino okerrago” utziko duela erkidegoa, eta ziurtatu du, "Gobernuko presidente izan ondoren, Nafarroari utziko dion ondarea EH Bilduren zuritzea dela, ezker abertzale erradikalaren zuritzea, ETAren hiltzaileen ordezkari politikoen zuritzea".

 

"Zuritze horrekin, indartu egin dituzu. Zu opari bat izan zara EH Bildurentzat. Niri ez eskatu babesik horretarako", adierazi du Javier Esparzak Maria Chivitek Erkidegoaren Egoerari buruzko Eztabaidan egindako hitzaldiari emandako erantzunean.

 

Esparzak ziurtatu duenez, Chivite "Nafarroako giltzak EH Bilduri eman dizkion PSNko lehen buruzagia izango da, eta bere eskakizunetara makurtu da, trukean bere iragana aitortzeko, ETAk eragindako hilketak eta mina gaitzesteko, damutzeko eta barkamen zintzoa eskatzeko eta argitzeke dauden krimenak argitzen laguntzeko eskatu gabe, Nafarroako Gobernuko presidenteen galerian besaulki bat eta koadro bat jartzearen truke".

 

Ildo horretan, Esparzak esan du Chivitek "haiekin ituna" egin duela, eta "beste alde batera" begiratu duela, "besaulki hori okupatzeko eta mantentzeko, soilik bere interes pertsonalagatik, ez Nafarroarenagatik, ezta bere alderdiarenagatik ere, alderdi hori erradikalizatu egin baita Espainiako ezker muturrekoenaren eskutik politikak eginez".

 

Navarra Sumako bozeramailearen esanetan, Maria Chivite "ez da sozialdemokrata, boterea edozein preziotan izatea da bere ideologia bakarra". "Bildu ez da aldatu. Aldatu zarena zu izan zara", azpimarratu du.

 

Javier Esparzak adierazi duenez, Chivitek "esan ohi du Navarra Sumak ez duela ezer adostu nahi, baina, aldi berean, harro dago Gobernuak Parlamentura eraman dituen proposamenen % 41 aho batez onartu direlako eta % 70 kontrako botorik gabe. Hori horrela bada, zerekin geratuko gara? Une bakoitzean gehien interesatzen zaizunaren arabera edo noren aurrean hitz egiten duzun?", planteatu du.

 

Gainera, esan duenez, lehendakariak "ezin du ukatu askotan eskua luzatu diodala, Nafarroarentzat funtsezkoak diren gaietan akordioak proposatu dizkiot, erkidegoko akordioak, aurrekontuak onartzea eta legegintzaldi osorako egonkortasuna ematea ere eskaini diot, eta zuk beti esan diguzu 'ez', ez zenuelako Bildu utzi nahi".

 

Esparzaren iritziz, Chivitek "ez du inoiz Nafarroarentzat proiekturik izan. Ahal izan duen moduan adabakiak jarri dizkio egoerari. Denbora gehiago eman dute beren botere eztabaidetan eta Navarra Sumari oposizioa egiten gobernatzen eta jendeari laguntzen baino. Bere proiektu bakarra lehendakaritza hartzea, mantentzea eta ziurtatzen saiatzea izan da. Besterik ez", azpimarratu du.

 

Horren ostean, Navarra Sumako bozeramaileak adierazi duenez, "hau da Chiviteren Erkidegoaren egoerari buruzko azken eztabaida Nafarroako presidente gisa. Zure gobernua eta zu kanpoan zaudete. 199 egun geratzen zaizkizue", ziurtatu du.

 

Javier Esparzak adierazi duenez, Foru Gobernuak "hainbat kolektibo haserre, atsekabetuta eta engainatuta utzi ditu legegintzaldi honetan”. Honako hauek aipatu ditu: "foruzainak, suhiltzaileak, osasun-langileak, garraiolariak, nekazariak, abeltzainak, ehiztariak, autonomoak, enpresariak eta herritarrak, gero eta zerga gehiago ordaintzen dituztenak eta zerbitzu publiko txarragoak jasotzen dituztenak, 0-3ko plataforma, seme-alabentzat nahi duten hezkuntza aukeratzeko askatasuna murriztuta ikusi duten familiak, administrazio-izapideak presentzialki egin nahi dituzten pertsonak eta Gobernua horiek ezabatzen saiatzen ari dela ikusten dutenak".

 

Esparzak honako hauek ere aipatu ditu: "familia-medikurik eta pediatrarik gabeko herri askotako bizilagunak, osasun-itxaronzerrenda amaigabeetan zain dauden pertsonak, telefonoa noiz hartuko zain daudenak, mediku batek artatuko dituenak, eta ez administrari batek; etxebizitza babestu bat eskuratu ezin duten pertsonak, bereziki gazteak; eta abar luze bat".

 

Azkenik, "Nafarroako ETAren biktima gehien-gehienak" aipatu ditu, "ez baitizkiote barkatzen beren senideen hilketak defendatzen zituztenekin egindako itunak. Horiek guztiak, hurrengo Gobernuan entzungo ditugunak eta merezi duten bezala artatuko ditugunak", ziurtatu du.

 

Arlo ekonomikoan, Javier Esparzak esan du legegintzaldia Covid-19aren pandemiak eta Ukrainaren inbasioak markatu dutela, eta "bidezkoa” dela aitortzea honek “kudeaketa zaildu duela", baina adierazi du "bidezkoa" dela onartzea ere "bi gai horiek berdin eragin dietela erkidego guztiei, ez soilik Nafarroari, eta ekonomiaren eta finantzen ikuspegitik aldeko haizeak oso indartsuak izan direla".

 

Ildo horretan, "zor publikoaren interes-tasak urteetan asko murriztu dituen moneta-politika" aipatu du; nabarmendu du ez dutela "egonkortasun-araurik aplikatu behar izan"; eta gogorarazi ditu "Europar Batasunak Europako funtsen bidez emandako milioika euroak, azken hilabeteetan pairatzen ari garen inflazio izugarriaz gain, aurreikusitakoaren gainetik baliabide publikoak izatea ahalbidetu diena".

 

Horren ostean, Esparzak azaldu duenez, Foru Gobernuak "aurreko legegintzaldian baino 3.923,3 milioi euro gehiago izan ditu, eta UPNren azken legegintzaldian baino 5.116,3 milioi gehiago. Tresna asko izan ditu bere alde eta ez ditu erabiltzen jakin. Izan ere, aurkitu zuena baino komunitate txarrago eta pobretuago bat uz¡tziko baitu”, adierazi du.

 

Gai zehatzagoei dagokienez, Javier Esparzak Foru Gobernuari aurpegiratu dio "Nafarroako osasun publikoa txikitu" izana. “Inoizko aurrekonturik handienarekin, gaur egun Nafarroa inoiz ezagutu ez diren itxaron-zerrendarik luzeenetara iritsi da zurekin. Espainian kontsultaren zain dauden biztanle kopuru bakoitzeko pertsona gehien dituen bigarren erkidegoa da Nafarroa. Eta pandemia Espainia osoan izan da, ez bakarrik Nafarroan", errepikatu du.

 

Eskubide sozialei dagokienez, Javier Esparzak esan du "pobrezia eta bazterketa neurtzen duten adierazle guztiek okerrera" egin dutela, eta ziurtatu du Gobernua ez dela "aurrerakoia, ezta soziala ere".

 

Azaldu duenez, 22.500 pertsona daude Nafarroan “gabezia material larriko egoeran". Zuen Errenta Bermatuarekin, 2015ean UPNrekin baino 12.000 pertsona gehiago daude egoera horretan, urtez urte Nafarroako pobrezia Estatuko batez bestekoa baino gehiago igotzen da. Nafarroa gero eta pobreagoa da. Sozialismoaren politikek eta Bilduren politikek pobrezia baino ez dute ekartzen", esan du.

 

Enpleguari dagokionez, Javier Esparzak ohartarazi duenez, "legegintzaldia hasi zenean, Nafarroak Espainiako langabezia-tasarik baxuena zuen. Azken datuen arabera, Nafarroa seigarren postura pasa da. Chiviterekin onenak izatetik seigarrenak izatera pasatu gara, oso larria da", azpimarratu du.

 

Era berean, kritiko agertu da fiskalitate politikarekin, eta adierazi du Foru Gobernuak uko egin diola "fiskalitatearen alorrean ditugun eskumenak behar bezala erabiltzeari, eta lauko gobernuaren erreforma kaltegarria gaitzetsi du".

 

"Lehiakortasun fiskalaren indize autonomikoaren arabera, 2017an sortu zenetik, Nafarroak lau postu egin du atzera adierazle globalean, gaur egun hamaikagarren tokian egoteraino, eta hori bereziki larria da autonomia fiskala izanda", azpimarratu du.

 

Momentuko larrialdi egoerarekin justifikatu du EH Bilduk bere babesa

 

Bakartxo Ruizek (EH Bildu) azken eztabaida fiskalean Nafarroako Gobernua "egoerak eskatzen duen mailan" egon ez dela azpimarratu du, eta "anbizioa falta" izan zaiela aurpegiratu dio Gobernuari.

 

Presidenteari entzun ostean, Ruizek esan du Gobernuari "anbizioa" falta izan zaiola, "egiturazko neurriak ezartzeko. Gobernua ez da ausartu eskuinak ezarritako esparru horri aurre egiten", kritikatu du, eta “aurrerapauso txikiak" eman direla esan du, "benetako justizia fiskala bermatu gabe" jarraitzen dutela.

 

EH Bilduko eledunak aurreratu du Nafarroako Aurrekontuak onartzea ahalbidetuko dutela, "laugarrenak dira, eta, beraz, ez da anekdotikoa. Eta kontingentziazkoak izango dira, bizi dugun egoerari unean uneko erantzuna emateko. Gure ekarpenak aurrekontu horiek hobetzen saiatu dira", nabarmendu du, eta horren aurrean, "Esparza jauna (Navarra Suma) amorratuta dago eta bere etsipen maila erakusten du".

 

EH Bilduko bozeramaileak aberastasunaren birbanaketaz hitz egin du, eta esan du "errealitatea laneko errentak direla, batez besteko errentak batez ere, Nafarroan bilketa jasaten dutenak. Kapitalaren errenten eta enpresen mozkinen tributazioa parekatzetik oso urrun jarraitzen dugu, Sozietateen gaineko Zerga bilketan pisua galtzen ari da", adierazi du.

 

Ruizek zerbitzu publikoen garrantzia azpimarratu du, eta adierazi du, "eroritako zuhaitzetik egurra egin gabe, pandemiak urrunetik zetozen egiturazko arazoak areagotu dituela ukaezina” dela. Adierazi duenez, Lehen Mailako Arreta "ez da gai herritarren beharrei erantzuteko. Gaur egun, arreta presentziala ez da nahikoa, eta horrek zailtasunak dakartza lehen mailako arretaren zeregin komunitarioa eta prebentziozkoa betetzeko; medikuntzako eta pediatriako langileak falta dira", esan du.

 

Arreta Espezializatuan, "itxaron-zerrendek gorakada ikusgarria izan dute. Eta Osasun Departamentuaren errezeta izan da aparteko orduak eta produktibitatea esponentzialki handitzea, sektore pribaturako bideratzeak eta itunak, igoera eskandalagarriarekin, jada ez dago aitzakiak jartzeko lekurik. Ez goaz bide onetik”, baieztatu du.

 

Ruizek adierazi duenez, baliabideak behar dira, eta "dugun denbora aprobetxatzeko" eskatu du, "berandu baino lehen osasun-sistema publiko indartsu baten zutabeak ezarri ahal izateko, legedi bermatzaile batekin eta epe ertain eta luzerako ikuspegi batekin".

 

Bestalde, EH Bilduko bozeramaileak esan du "pobrezia egoeran edo pobrezia arriskuan dauden pertsonak pandemia aurretik baino gehiago" direla, eta gaineratu du Ukrainako gerrak "egoera hori areagotu" besterik ez duela egin. “Desberdintasun sozial handiak dituen gizarte batean bizi gara, eta egungo egoera sozioekonomikoak areagotu egingo ditu desberdintasun horiek", esan du.

 

"Kezka handiz" azaldu du, enpleguaren arloan, "enpleguaren prekarizazioa, malgutasuna, behin-behinekotasunaren eta partzialtasunaren abusua, soldaten galera eta lan-istripuen igoera sendotu” egin direla lan-merkatuan, eta “desberdintasun sozial handia eragin” duela, “bereziki emakumeei, gazteei, migratzaileei eta desgaitasuna duten pertsonei eragiten diena".

 

Ruizek "erantzunak" eskatu ditu eta "negoziazio kolektiboaren esparruak indartu" behar direla adierazi du. “Eskura ditugun tresna eta baliabide guztiak aktibatu behar ditugu soldata, pentsio eta gizarte-prestazio duinak bermatzeko, Nafarroako errealitatera egokitutako LGSa defendatzeko, aurrekontu-akordioan sinatu dugun bezala", esan du, "lidergo publikotik, lan-arriskuen prebentziorako eta lan ikuskaritzarako tresnak eta eskumenak" defendatzeko.

 

Bakartxo Ruizek ekonomiaren eta enpresen garapenaren esparruan "lankidetza publiko-pribatuaren bandera" egin dutela kritikatu du, eta "adibide paradigmatikoak ditugu, hala nola Sodenaren musukoak, non onurak sektore pribatuarentzat diren eta betebeharrak, arriskuak eta galerak, oraingoz, erakunde publikoek beren gain hartzen dituzten. Politika egiteko eta gobernatzeko modu horrekin ez gatoz bat, eta iraganeko logikei erantzuten die, hala nola Los Arcoseko zirkuituari edo itzaleko bidesariei, non betikoek irabazten duten eta Ogasun publikoak galtzen duen", adierazi du.

 

Ruizek adierazi duenez, "ezin da CEN bere erantzukizunetik salbuetsi. Nafarroako Gobernuari dei egiten diogu gai hori gezurretan ez ixteko. Arduragabekeria politikoa litzateke gai honi buruz hitz egitea gardentasunaren eta kontu-ematearen ariketa zintzo eta sakonik egin gabe", gaineratu du.

 

EH Bilduko bozeramaileak, gainera, Volkswagen edo Siemens Gamesa bezalako enpresa handiei "erantzukizuna" eskatzeko eskatu dio Nafarroako Gobernuari, eta produkzio-sistema eraldatzearen aldeko apustua egin du, "lurraldean errotutako industria-sare endogenoaren alde, enpleguari eusteko konpromisoaren alde, eta erabakiak Nafarroatik milaka kilometrora hartzen dituen kapitalaren mende ez egotearen alde".

 

Azkenik, Bakartxo Ruizek ohartarazi duenez, "etorkizuneko Nafarroa eraiki nahi badugu, mugarik gabekoa izan behar du, XXI. mendean hori demokrazia delako, Estatuarekiko eta Euskal Herriko gainerako lurraldeekiko harremana erabakitzeko eskubidea barne".

 

PSNk ziklo aurrerakoiaren jarraipena iragarri du

 

Ramon Alzórrizek (PSN) adierazi duenez, Foru Gobernuak "denontzako gobernatu du, bereizketarik gabe, lurralde kohesioa bilatuz eta nafar guztiak bizi diren tokian artatuta senti daitezen". Aldiz, "eskuinak legegintzaldi osoa eman du ekarpenik egin gabe, elkarrizketan eseri gabe, herritarrek politika eta itunak egiteko premia handiena zuten uneetan desagertuz".

 

Eledun sozialistak María Chivite buru duen Exekutiboak egindako jarduera nagusien errepasoa egin du, besteak beste, familien babeserako eta enpresa txiki eta ertainentzako eta autonomoentzako laguntzak bultzatu dituelako. "Baina ez ginen horrekin konformatzen, legealdiko akordio bat genuen, eta pandemiaren kudeaketa eta orain gerrarena bateratzen genituen aldi berean aurrera eraman dugu akordioa", adierazi du, 105 ekimen onartu direla azpimarratu ondoren, "batzuk aitzindariak eta guztiak herritar guztien mesederako izan direnak".

 

Alzórrizek azaldu duenez, "Nafarroaren nortasuna errespetatu eta sendotu” dute, Sinboloen Legea onartuz eta euskara “borondatez bultzatuz". Bizitzeko Gutxieneko Diru-sarreraren eta espetxe-osasunaren eskumenen transferentzia ere aipatu du, edo Nafarroako Ubidearen aldeko apustua, "blokeatuta baitzegoen".

 

Bere ustez, legegintzaldian zehar "babes sozialean ere aurrera egin da" eta memoriaren aldeko apustua egin da, "historikoa eta oraintsukoa, justizia eta erreparazioa bilatzeko bidean aurrera eginez, mendekurik gabe, aurrera egiteko asmoz, ahaztu gabe. Ez dugu inor traizionatzen, demokraziaren alde borrokatu ziren pertsona guztiak aldarrikatzen ditugu", adierazi du, eta ziurtatu duenez “sozialistok demokrazia eta askatasuna herri eta lurralde honen historiako une guztietan defendatu dugu eta inork ez digu leziorik emango”.

 

Era berean, Tuterara bideratutako ekarpenaren gorakada nabarmendu du, baita mugikortasun jasangarriaren eta Prestazio Handiko Trenaren aldeko apustua ere, "inoizko finantzazio onenarekin". Zientzia eta Teknologia Planaren onarpena ere aipatu du, "abangoardiakoa nazio mailan", eta Banda Zabalaren II. Plana.

 

Hala, adierazi du "aitzindariak" izan direla Elizaren barruko abusuen legearekin eta Klima Aldaketaren legearekin, eta Ustelkeriaren aurkako Bulegoaren sorrera aldarrikatu du. Horrez gain, Hitzarmen Ekonomikoaren legearen bi aldaketa aurrera eraman direla eta "laster" oinarri-urteko ekarpena itxiko dela azaldu du.

 

Ziurtatu duenez, EH Bilduk "pandemiak hala eskatzen zuen eta herritarrek behar zuten une batean aurrekontu guztiak" babestu zituen, baina eskuinak ez zuen horrelakorik egin, "Nafarroan Aurrekontu bat une txarrenetan onartzeko elkarrizketari uko egin ziotelako. Gure konfiantza traizionatu zuten, eta okerragoa dena, nafar herritarren konfiantza”, esan du.

 

Ildo horretan, kritikatu egin du eskuina "kritika suntsitzailean, gezurrean, inolako frogarik gabeko iradokizun maltzurretan, etengabeko ostikadan" kokatu dela. “Nafarroako eskuinak iraganeko alderdia izaten jarraitzen du, ez etorkizunerako, baizik eta orainerako proposamenik gabe. Aulki hutsaren sindromea dute, elkarrizketarako esertzen ez den alderdi batek ez du gobernatzeko gaitasunik. Ez dute jakin edo ez dute lagundu nahi izan, ukatzaileak eta oztopatzaileak izan dira, Nafarroa lurralde ilun, itsusi, orainik eta etorkizunik gabeko bat bezala jarri dute, herritarrentzat kritikoa den une batean etekin politiko miserable bat ateratzen saiatu dira", azpimarratu du.

 

Halaber, Alzórrizek María Chivite presidentearen figura nabarmendu nahi izan du, "emakume ausarta, erabakitasuna, uste osoa, elkarrizketa eta tolerantzia duena, gobernatzeko zilegitasuna duena" Nafarroako herritarren babesa lortu ondoren. “Zoritxarrez eta demokraziarekiko mespretxuz, Navarra Sumak askotan jarri du zalantzan Gobernu honen zilegitasuna", kritikatu du.

 

Alzórrizen arabera, "gure lurraren kohesioa bilatzeko lan egin da, bere errealitate instituzionalarekiko errespetuarekin, hazteko aniztasun berria onartuz, luzaroan Akilesen orpo izan dugun bizikidetzaren alde lan eginez. Hurrengo legegintzaldian ere gobernu aurrerakoia gidatuko dugu, indar gehiagorekin, eta eskuinak oposizioan jarraituko du, indar gutxiagorekin eta zatituago", azpimarratu du.

 

Geroa Baik balantze positiboa egin du, ñabardurekin

 

Uxue Barkosek (Geroa Bai) Gobernuak krisiaren aurrean izan duen jardunaren "balantze positiboa" egin du, eta pertsonengan, osasunean eta ekonomian eragindako kalteak "erreparatzeko" deia egin du. Bestalde, Exekutiboak "autogobernua defendatzeko" eta "Nafarroa euskalduna" babesteko duen "beldurra" kritikatu du.

 

Barkosek bere hitzaldian adierazi duenez, egungo "ziurgabetasun" ekonomiko eta sozialaren aurrean, garrantzitsua da "erantzun politikoa ziurtasunez ematea, egoera horri aurre egiteko neurriak zehazterakoan irmotasunez jardutea". Ukrainako gerra eta pandemia behin betiko "baldintzatzaileak" ez direla esan du, "ezin ditugu parapeto gisa erabili".

 

Uxue Barkosek adierazi duenez, pandemiak osasun langileak "leher eginda" utzi ditu eta sistema ekonomikoa "kolpatu" du; Ukrainako gerrak, berriz, "mundu interdependentearen" ahuleziak agerian utzi ditu, hala nola Errusiako edo Aljeriako gasarekiko mendekotasunean.

 

Bere ustez, balantzea "positiboa" izan da, baina "gertakari horien ondoriozko krisiaren kalte asko berregin" behar direla nabarmendu du, pertsonengan, osasun-egituretan, industrian eta ekonomian. Era berean, ohartarazi duenez, "birzentralizatzeko benetako arriskua eta autogobernuaren aurkako erasoak ugaritu egiten dira krisi garaian".

 

Barkosen esanetan, Nafarroako itxaron-zerrenden egoerak "onargarriaren muga gainditu du", eta muga hori murriztea Gobernuaren "lehentasunezko helburua" izan behar da, "eta gaurko eztabaidatik ez da hori ondorioztatzen". Arlo honetako neurri ekonomikoak Gobernuaren "etengabeko kezkarekin" laguntzearen alde egin du, “osasun-arloko profesionalekin batera lan egin behar da”. Azaldu duenez, hau justifikatzeko "pandemian oinarritzea ez da arrazoizkoa, ezta positiboa ere", eta "epe labur eta ertainerako" neurriekin "modu koordinatu eta integralean" ekitearen alde egin du.

 

Era berean, Estatuak Lehen Mailako Arretan iragarritako inbertsioa "bultzada bat izango da, baina ez da irtenbidea izango", izan ere, "diruarekin ezin dira inprobisatu existitzen ez diren profesionalak. Iraganeko akatsak dira, PPren eta UPNren gobernuei lepora dakizkiekeenak”. Barkosek kontratazioak proposatu ditu espezialitate "defizitarioenetan", edo lan-eskaintzako plan bat BAMEentzat, prestakuntza-aldia amaitzen denean.

 

Pandemiak "jipoitutako" egoitzei buruz ere hitz egin du, eta "sistema, bere indarguneak eta ahuleziak berrikustearen" alde agertu da. Hitzartutako plazak ebazteko eta energia-kostuen igoera kontuan hartzeko eskatu du, horien aurrean zentro horien egoera "jasanezina" izango baita. Horregatik, "alternatibak" bilatzearen alde egin du, eta energiaren erakunde publiko bat sortzea proposatu du.

 

Next Generation funtsei buruz gogorarazi du iaz ohartarazi zuela "ministerioen esparruan kudeaketa zentralizatuak botila-lepoa sortuko zuela, eta hala gertatu dela". Eredua "ez da oso eraginkorra".

 

Bestalde, adierazi du ibilgailu elektrikoaren PERTEk "zalantza interesgarri batzuk argitzen” dituela, “baina ez industria osagarrian penintsulako oreka berrien inguruan sortutako ezinegona". Esan duenez, sektoreak "egonkortasuna behar du, eta zuri dagokizu hori lantzea, isiltasunaren eta diskrezioaren artean elkarrizketa-mundu bat baitago".

 

Ildo horretan, uste du Nafarroako BPGk ez duela "lasaitasunerako tarte handirik" uzten, eta "energia-kostuetan" Nafarroaren lehiakortasuna sustatzearen alde egin du, "etorkizuneko ratioak energia berriztagarriak sortzeko dituen erkidego batean". Horretarako, erakunde publiko baten beharra azpimarratu du.

 

Egungo krisiak Nafarroako trantsizio energetikorako agentzia publiko bat sortzea "inoiz baino beharrezkoagoa" egiten duela uste du, energiaren prezioa inflazioan eta, beraz, pobrezia-ratioetan "eragin handiena" duen alderdietako bat delako. Agentzia horrek "arrazoizko prezioan konpondu ahal izango ditu energia-gabeziak" erakunde eta eraikin publikoak hornitzeko, ospitaleak kasu, eta, etorkizunean, "Nafarroa industria mailako lehiakortasun-lurralde bihurtzeko elementuetako bat izan daiteke".

 

Bestalde, Uxue Barkosek hizkuntza planen garapenean eta Euskararen Legean egindako ez-betetzeak gaitzetsi ditu. "Kontua ez da bazkideak gogobetetzea, araua betetzea baizik. Ez dira ezberdintasun politikoak, ezta errealitate soziolinguistikokoak ere, UPNk sortu eta zuek gizendutako mamuei aurre egiteko beldurra baizik", adierazi du.

 

"Nafarroa euskalduna normaltasunez defendatzeko" eta "autogobernua deseroso jartzen duten lekuetan defendatzeko" beldurra duela aurpegiratu dio Barkosek. Eta "legegintzaldiko akatstzat" jo du "Legebiltzarrari hitzarmen ekonomikoaren egozpen-indizea erabakitzeko ahalmena lapurtzea".

 

Era berean, trafikoaren transferentzia legegintzaldi honetan egiteko konpromisoa eskatu dio Chiviteri, eta "onartezintzat" jo du Polizien Legea ez garatzea. Ildo horretan, "sainetea" kritikatu du, Estatuaren Aurrekontu Orokorretan ez duelako beharrezko gaikuntza jasotzen eta beste alderdi batzuen zuzenketa baten zain geratzen delako.

 

Azkenik, Uxue Barkosek LORAFNA berrikusteko deia egin du, "ezartzen zaizkigun erronkei aurre egiteko eta aukerak aprobetxatzeko" industrian, ekonomian, energian, despopulazioan, tokiko erronketan, bizikidetzan, euskaran edo autogobernuan.

 

Podemos-Ahal Duguk garapenerako bestelako ere du bat eskatu du

 

Mikel Builek (Podemos-Ahal Dugu) ziurtatu du bere alderdia "eroso" sentitu dela legegintzaldi honetan Nafarroako koalizio gobernuan. "Lehentasuna partekatua izan da eta zuzendaritza aurrerakoia da, baina zenbait gaitan desadostasunak izan ditugu”, besteak beste, abiadura handiko trena edo Mina Mugaren proiektua bezalako azpiegitura handiei dagokienean.

 

"Gizartea konbentzitu nahi dugu, azpiegitura handien inguruan planteatu ditugun aukerak aintzat har ditzaten. Fanatismo gutxiago nahi dugu bi proiektu handi horiei dagokienez -AHT eta mina-, berriz orekatu ahal izateko".

 

Hala, "indar gehiago badugu, eta Contigo Navarra koalizioarekin -Podemos, IUN, Batzarre eta independenteak- hala izatea espero dugu, ausardiaz eta indarrez aldaketa sakonak bultzatuko ditugu".

 

Bere hitzaldian, Mikel Builek eredu ekonomiko "desarrollista" errefusatu du, eta adierazi du "aberastasunaren eta naturaren arteko errealitatea dela bata bestea gabe ez dagoela. Geroa Baik eta PSNk defendatzen duten eredu desarrollista, trenena eta meategiena, ezin gara horrela ibili, gure izaerari, gure biodibertsitateari eta beroaren aurrean erresilientzia gaitasunari eraso egitea suposatzen duelako", ziurtatu du.

 

Podemoseko eledunak adierazi duenez, "gure aztarna ekologikoa hazten ari da eta gure BPG bikoiztu egin da, baina ez da diru arazoa, nola banatzen den baizik. Eredu desarrollistak despopulazioa bultzatzen du eta ingurumenarekiko jasangarritasuna hausten du, eta berotze globalean ondorioak izaten ari da”, esan du.

 

Joan den udako suteetan erretako 15.000 hektarea baso eta hildako milaka animalia gogoratu ditu, eta gaineratu du "naturara umiltasunez hurbildu behar” garela.

 

AHTri dagokionez, Podemosek "urte birtuosoa" izan duela esan du, "UPN, Geroa Bai eta PSN eztabaidatzen ikusi ditugulako zein zen aukerarik txarrena. Hori oso polita izan da hirugarren bidea defendatzen dugunontzat. Guk ekonomia zirkularra, berrerabilera eta dagoeneko ditugun azpiegituren erabilera bultzatzen ditugu, hori baita aukerarik eraginkorrena, efizienteena eta ekologikoena", adierazi du.

 

Ondoren esan duenez, "kezkatzen gaituen beste eredu desarrollista bat Mina Mugaren proiektua da, eta horrekin inor ez da sartzen, baina guri garrantzitsua iruditzen zaigu gutxienez definitzea".

 

Bestalde, Mikel Builek Ukrainako gerrak Nafarroarentzat suposatzen dituen "mehatxuez" ohartarazi du. "Agerikoak dira, batzuk berehalakoak. Lehenik eta behin, eraso edo ihes nuklearraren arriskua. Gatazkan dauden lekuetara armak bidaltzeko estrategiaren berezko mehatxua ere badago. Denbora horretan guztian Europako herrialde batean arma arinak sartu ondoren, non amaituko dute arma horiek? Normalean talde terroristetan eta merkatu beltzaren inguruko erakunde mafiosoetan amaitzen dute", esan du.

 

Gainera, ohartarazi duenez, "harreman ekonomikoak erabat hautsi dira, eta hori shock handia izan da herritarrentzat, kontsumitzaileentzat eta enpresentzat, birbanaketa-politikekin arintzen saiatzen baikara".

 

Ildo beretik, galdetu du ea "pentsatu dugun zer suposatuko duen Europan, Espainian eta Nafarroan AEBetako gasaren eta petrolioaren mende egoteak. Itsasontziko garraioa erabat kutsagarria da. Produktua fracking-aren bidez lortzen da, eta Espainian debekatuta dago. Azken batean, Estatu Batuen menpe egotea esan nahi du. Inork pentsatu al du zer gerta daitekeen beste Trump bat itzultzen bada?", planteatu du, eta Ukrainako gerraren konponbidea "soilik hitzartua” izango dela eta “konpondu gabe igarotzen den egun bakoitzean biktimak ugaritzen direla" gaineratu du.

 

Azkenik, Nafarroako Gobernuko departamentuei buruzko zenbait gai jorratu ditu, eta osasunarena "Administrazioan hobekien baloratutako sistemetako bat" dela adierazi du, "pandemian klabea izan dena, eta gaur egun aspalditik datozen eta pandemiak asko larritu dituen defizit ezberdinak pilatzen dituena". Horregatik, "egoera hobetzeko neurriak" eskatu ditu.

 

Zergen arloan, Sozietateen gaineko Zerga "esponentzialki igotzea eta lan-errenten pisura hurbiltzea" eskatu du.

 

Chiviteren Gobernuak huts egin duela adierazi du I-Ek

 

Marisa de Simónek (Izquierda-Ezkerra) Gobernuaren azken hiruhilekoko ibilbidearekiko desilusioa azaldu dio lehendakariari, eta adierazi du, gaur egun, azken 100 egunetan gertatutakoa ikusita, “ez dugu Gobernuaren jarduna gainditzen. Ezkerretik asko hobetu behar da. Gainditu gabeko ikasgai gehiegi dituzte", esan du.

 

De Simónek esan duenez, "Gobernutik ehun egunera 6 bat eman genion, konfiantzazko botoa eman genion, baina gaur ez dugu gainditzen". Horrela, Gobernuaren "anbizio eskasa" kritikatu du, baita "gobernu akordioari heltzeko gehiegizko moteltasuna” ere, zeina iraungita geratu baita, ehuneko 50 baino ez baita bete". Legebiltzarkideak azaldu du ez zuela espero gobernu "eraldatzailea eta apurtzailea" izango zenik, baina "gehiago espero genuen".

 

Marisa de Simónek adierazi duenez, "gobernu ezkertiar batek Sozietateen gaineko Zergaren erreforma egingo zukeen, aberastasunaren gaineko zerga bat sortuko zukeen, irakaskuntza publikoa indartuko zukeen, ekonomiaren sektore estrategikoen buru izango zatekeen, eta ez da egin, eta zerbait egin bada, oso testimoniala izan da".

 

Gobernuan ez sartzea "oso egokia" izan zela adierazi ostean, De Simonek "positibotzat" jo du "aurreko krisiaren aurrean, oraingo honetan inbertsio sozial handiagoarekin eta pertsonentzako babes handiagoarekin erantzun zaiola krisiari. I-Etik jarduera politiko bizia garatu dugu, ezkerrarentzat garrantzitsuak diren politikekin", esan du.

 

De Simónek "fiskalitate progresibo eta justua eta banku publiko bat sortzea" defendatu du, eta nahi horrek "PSNren eta Geroa Bairen harresi altuarekin" egin du topo. Sozietateen gaineko Zergan dauden “zulo beltzak" kritikatu ditu: "gainditu gabeko gaia da, eta badirudi hurrengo legegintzaldirako egiteke geratuko dela".

 

Halaber, irakaskuntza publikoaren aldeko apustua egin du, eta legegintzaldi honetan "itunpeko irakaskuntzan itunak murrizteko" aurrerapausorik eman ez dela eta "irakaskuntza bereiziaren finantzaketarekin amaitu ez dela" salatu du.

 

De Simónek adierazi duenez, "ez dugu arrakastarik izan" tren sozialari dagokionez, ezta "errepideko garraio jasangarriaren garapenari dagokionez ere, borroka galdua da, baina ez dugu amore emango. Ekonomiaren sektore estrategikoenen kontrol publikoan, zero", adierazi du, eta "Nafarroako Osasun Sistema indartzeko, sistema eraginkorragoa lortzeko, bide luzea geratzen da. Eta inflazioaren aurreko neurriak, non daude? Zer esan du Chivite andreak honetaz? Oso gutxi".

 

De Simónek zenbait jarduera balioetsi ditu, hala nola Enplegu Plana, edo pandemian jarraitutako estrategia, bai miaketarena, bai txertaketarena. Gainera, "errenta bermatua pertsona gehiagorengana iritsi da, gizarte-politiketan sakontzea, klima-aldaketari buruzko foru legea, tokiko finantzaketaren hobekuntza, azpiegituren hobekuntza, besteak beste, horrekin guztiarekin nahiko pozik gaude ".

 

I-Eren bozeramaileak berretsi duenez, "Gobernuaren akordioa zahartu egin da, ez da nahikoa neurri ausartagoak eskatzen dituen egoera baten aurrean. Eta 8 hilabete dituzte pobreziaren aurkako programa indartzeko, kalitatezko enplegurako, etxebizitza duinerako, zergak familien erosteko ahalmenera egokitzeko baliabideak eta neurriak jartzeko".

 

Azaldu duenez, Gobernuak 8 hilabete ditu Sozietateen gaineko Zerga erreformatzeko, "mozkin handiak dituzten enpresek gehiago kotizatu dezaten, 8 hilabete ditu banku publiko bat sortzeko eta familien eta enpresa txiki eta ertainen finantzaketa-beharrei erantzuteko, laneko ezbehar-tasa handia murrizteko, osasun-sistema eraginkorragoa egiteko eta itxaron-zerrendak murrizteko".

 

De Simónek gaineratu duenez, Gobernuak 8 hilabete ditu "irakaskuntza publikoak behar dituen erreformei ekiteko" eta "gobernu-akordioa amaitzeko, eta askoz harago joateko, benetan askoz harago joan behar baita". Horrela, Gobernuko kideei "pilak" jartzeko eta "erreforma premiazkoenei aurre egiteko" eskatu die.