Ana Ollo Nafarroako Gobernuko bigarren lehendakariorde eta Memoria eta Bizikidetzako, Kanpo Ekintzako eta Euskarako kontseilariak adierazi duenez, "dena hobetu daitekeen arren", Nafarroa "erreferente bat da memoriaren eta bizikidetzaren politika publikoen arloan, bai Estatu mailan, bai Europa mailan".

Kontrolerako osoko bilkuran Geroa Baik egindako interpelazio bati erantzunez, Ollok "indarkeria tresna politiko gisa deslegitimatuko duen” politika publikoen aldeko apustua egin du, “biktima guztiekiko memoria batekin, iragan horrekiko kritika eginez eta giza eskubideen errespetuan oinarritutako gizarte baketsu bat eraikitzeko bermea izango dena".

"Ez dira garai onenak memoria eta bizikidetzarako. Panorama horretan, Nafarroako Gobernuak denbora luze darama beste erkidego batzuk astintzen dituen negazionismo-olatu horretaz ohartarazten, memoriaren legeak indargabetzeak edo genero-politikak zalantzan jartzeak dakarren atzerakada demokratikoarekin, eta aniztasuna bizikidetzatik kudeatzearen aldeko apustua egiten du”, esan du.

Besteak beste, hartutako neurrien artean eskuin muturrak edo funtzionario publikoek Nafarroan eragindako motibazio politikoko ekintzengatik lehen hamabi biktimak aitortu izana aipatu du. “Memoria eta bizikidetza arloko politika publikoek egia ezagutzen eta zabaltzen lagundu behar dute", azpimarratu du, eta "faszismoen aurkako txertorik onena belaunaldi berriei iraganeko akatsak ez errepikatzeko hezkuntza ematea dela" adierazi du, "Memoria duten eskolak", "Bakearen eta bizikidetzaren aldeko eskolak" edo "Eskutik" proiektuari erreferentzia eginez.

Haren ustez, "Voxen eta PPren eskutik eskualde batzuetan ikusten ari den inboluzioaren aurrean, ez da atzerapausorik eman behar memoriaren eta bizikidetzaren arloan. Indar eta konbikzio sendoagoarekin lan egin behar dugu, ahal bada, aurrerapausoak emanez", esan du, "gure bide-orriarekin jarraituko dugu, bakean eta bizikidetzan heziz, sinboloen errolda eguneratuz, edo lehenengo Bizikidetza Planaren ebaluazioarekin".

Gobernuak "epe laburrean garatuko” dituen ekintzen artean, Elkarbizitzarako II. Plana, Oroibidea, oroimenerako leku berriak, errolda eguneratzea eta frankismoko ikurrak kentzea, emakumeen errepresioaren inguruko ikerketa berriak egitea, udazken honetarako Mathausenen Nafarroako kolektiboari egingo zaion omenaldia, edo hezkuntzako Memoriaren II. Kongresua aipatu ditu.

Mikel Asiainek (Geroa Bai) adierazi duenez, "kontakizun batek ezin du inoiz beste bat justifikatzeko edo legitimatzeko balio", eta "Estatuko erakundeek, bere indar polizialek edo eskuin muturreko taldeek erabilitako indarkeria" zein "Nafarroan 38 pertsona hil dituen erakunde terrorista" aipatu ditu. “Orrialdea pasatzeak ezin du esan nahi memoria historikoa eta oraintsukoa ahaztu eta alde batera utzi behar direnik", esan du, "biktima guztiek egia, justizia eta erreparazioa merezi dutela" aldarrikatu ostean.

Iñaki Iriarteren (UPN) ustez, "politika integratzaileagoak behar ditugu". "Memoria historikoaren legeak indargabetu behar al dira horretarako? Seguruenik ez. Zergatik ez dira espiritu integratzaileagoz aplikatzen? Frankismoa desegiteko? Inola ere ez. Frankismoa diktadura zitala izan zen, baina, Azañaren hitzak erabiliz, ibaiak bi aldeetatik gainezka egin zuela ahaztea guztiz bidegabea da".

Javier Lecumberrik (PSN) "iragan horretatik ikastearen" aldeko apustua egin du, "bakearen, berdintasunaren eta bizikidetzaren kultura" sortzeko, eta ez "memoria krispazio gehiago sortzeko arma gisa erabiltzeko". “Memoria ez da datu-biltegi bat, eta ez da erabili behar indarkeria batzuk beste batzuekin parekatzeko edo justifikatzeko", adierazi du.

Laura Aznalek (EH Bildu) adierazi duenez, "aurrerapauso garrantzitsuak eman dira, baina oraindik asko dago egiteko". Nafarroan "biktima askok pairatzen duten errekonozimendu falta" kritikatu ostean, adierazi du "EH Bilduk bizikidetzaren alde duen konpromisoa erabatekoa” dela. “Hori frogatu dugu, eta hitzez eta ekintzez erakusten jarraitzen dugu, diskrezioz lan eginez, komunikabideen fokutik kanpo".

Maribel García Maloren (PPN) ustez, "memoria ez da soilik gerra zibileko edo frankismoko biktimei buruzkoa, askoz ere historia berriagoa dugu, eta ez dakigu gazteei transmititzen. Ahanztura selektiboa arduragabekeria moraleko egintza bat da, eta ezin dugu onartu. Ezin dugu egia alfonbraren azpian ezkutatu komenentzia politikoagatik. Gure historiari ausardiaz aurre egin behar diogu, eta alderdi guztiak aitortu", gaineratu du.

Daniel Lópezek (Contigo-Zurekin) aldarrikatu duenez, "biktima guztiek dute errekonozimendurako eskubidea", eta "guztientzat dira beharrezkoak egia, justizia eta erreparazioa bermatuko dieten politika ausartak". Biktima guztiek "izendatzaile komuna" dutela uste du, "justifikaziorik gabeko sufrimendua". Hori dela eta, "konfrontazioa gaindituko duten eta elkarbizitza eraikiko duten akordio politikoak sustatzeko lanean jarraitzearen" alde egin du.

Emilio Jiménezek (Vox) Gobernuaren "miopia eta daltonismo historikoa" kritikatu ditu. "Alde bat ahaztuta, hitz egin al dezakete memoriaz, bake sozialaz eta bizikidetzaz? Zuek dikeak eta hormak baino ez dituzue eraikitzen, azkenean zuen gainera eroriko direnak", azpimarratu du. “Ezkerrak historiaren interpretazioa inposatu nahi du. Bere interpretazio historikoa arma politiko bat besterik ez da, iragana berrinterpretatuz oraina menderatzeko", amaitu du.